पहिरोले सुनकोशी थुनियो

प्राकृतिक विपदलाई रोक्न सकिंदैन तर न्यूनिकरण गर्न, पूर्व सतर्कता अपनाउन, विपदमा परेकालाई तत्काल उद्धार गर्न सकिन्छ । नेपाल प्राकृतिक विपदको जोखिममा छ । सुनकोशीको विपत्ती अकल्पनीय बन्ने संभावना छ । सिन्धुपालचोक जिल्ला कान्लेको पहिरोले सुनकोसी पूरै थुनिएको छ । झण्डै दुई लाख क्यूभेक पानी कृत्रिम जलासय भत्कियो भने नेपालमा मात्र होइन भारतको विहारमा समेत ठूलो विपत्ति आउने देखिन्छ । शनिवारलाई संकटको दिन मानिन्छ । शनिवारको दिन विहानै सुनकोशी नदि थुनिएको कुराले नेपालीहरूलाई झसंग पार्‍यो । शनिवार साँझमा संभावित ठूलो खतराका कारण इतिहासमै पहिलोपटक कोशी बाँधको ५६ वटा ढोका खोलियो । कुनवेला थुनिएको सुनकोशी फुट्ने हो यो सन्त्रासबाट नेपाली र भारतीय जनताहरू कहिलेसम्म रह्नुपर्ने हो ? जल उत्पन्न प्रकोपको व्यवस्थापन कसरी गर्ने हो भन्ने समस्या चुनौतिका रुपमा रहेको छ । वर्षातका बेला भोटेकोशी, सुनकोशीमा पानी थपिंदै जान्छ । यतिखेर थुनिएको ठाउँबाट बाहिर गएको छ । उद्धारमा खटिएका सेना, प्रहरी र प्राविधिक कर्मचारीहरूले पानीलाई कसरी उचित निकासा दिएर जल उत्पन्न बाट हुने प्रकोपलाई न्यूनिकरण गर्ने कुरामा जुटेका छन् ।
नेपालकै इतिहासमा सुनकोशी थुनिनु पहिलो दृश्य हो । सुनकोशी विपत्तिमा परेर १० जनाको ज्यान गइसकेको छ । १५१ जना बेपत्ता छन् । पहिरो जाँदा ७६ घर बगेका छन् । हराएका, बेपत्ता भएका र मृत्यु भएकाको संख्या यकीन गर्नमा निकै ढिलाई भएको छ । विस्थापित परिवारलाई खान/बस्नकै समस्या छ, उद्धार र राहत वितरण कार्य अति कमजोर छ । राजधानी शहर काठमाण्डौबाट झण्डै १२० कि.मि. टाढा रहेको जरेमा गएर सुनकोशी थुनिएको क्षेत्रमा गृहमन्त्री तत्काल नपुगी ३० घण्टापछि पुग्दा मानवीय संवेदनशीलता र विपत्तिप्रति गम्भीरता नभएको देखियो ।
सुनकोशी थुनिएपछि नदि किनारका नेपालका सातवटा जिल्लाका बासिन्दा र सप्तकोशी छेउका भारतीय तटवर्ती क्षेत्रमा अति त्रास बढेको छ । सुनकोशीको बाढीले जनधनको अति कम क्षती हुन जाओस् भन्ने कामना छ । थुनिएको सुनकोशी जबरजस्ती खोलियो भने अकल्पनीय क्षति हुन्छ । कुनै पनि विज्ञान र संयन्त्रले रोक्न सकिंदैन । सरकारले तत्काल प्रभावित हुन सक्ने बासिन्दालाई सुरक्षित बासस्थानमा लैजानु पर्दछ । विपदमा परेकाहरूलाई तत्काल राहत सामग्री उपलब्ध गराइनु पर्दछ । सुनकोशीको विपत्ती आजसम्मकै दुखान्त बन्न सक्दछ । सबैले आ–आफ्नो ठाउँबाट सक्दो सहयोगकालागि जुट्नु पर्दछ ।
प्रकाशित मितिः२०७१ साउन २२ गते बिहीवार