जीवनको लक्ष्य हल्ला होईन

– प्रशान्त महासागर

आन्तरिक कलह वीचमा महिला र पुरुष छन् भन्ने कुरालाई चरिचार्थ गर्न नसकेर दुबै एक अर्काको आँखामा दोषी छन् । मानौं फूलको आँखामा फूलै संसार, काँढाको आँखामा काँढै संसार भने झै कोही पनि कसैको योग्य र सक्षम छैन् साथै दक्षताको लागि एकले अर्कोलाई स्मरणमा राख्नैपर्छ । बाँच्न एकको अर्को हुनैपर्छ । तेरो र मेरो एउटा विभाजित हुने कुरा हुन् भने दुःख कमाउने सूत्र पनि हुन् जसलाई म त्याग्नुपर्छ भन्छु भने कोही आफ्नो स्वार्थसिद्ध गर्न त्यस्तै तरीका र आकारमा बाँच्नुपर्छ भन्ने सिद्धान्त प्रतिपादनमा लागेको देख्छु पनि । र कसैले हामीलाई उसप्रति आकर्षित गर्छन् भने हामी हाम्रो कमजोरीका दास भएर बाँचेका छौं जबसम्म बुझ्दैनौं तबसम्म यहाँ बिक्ने भन्दा नबिक्ने कुराकै खरिद बिक्रि ज्यादा भई रहन्छन् । साथै त्यो हाम्रो बानी बनी हामलिाई अरुमा रुपान्तरित गरेर दास बनाई सकेको हुन्छ । जसको कारण हामी कहिल्यै स्वतन्त्र हुन सक्दैनौं पनि । त्यसैले मिल्ने कुरा मिलाएर बाँचौं मर्नु त छँदैछ । कतै कुनै कुरामा तिमी अघि त कतै कुनै कुरामा म अघि तिमी पछि ।

आजको विश्वमा महिला र पुरुष भनेको लैङ्गिक भिन्नताको कुरा मात्र बाँकी छ भने कति कुरा नेपालको सन्दर्भमा देखासिकीबाट पाइला चाल्ने हुनाले धेरै कुरामा विविधता रहे पनि त्यसभित्रको सोचको अन्तरताले पनि एक फेशन सरह तुल्याई रहेको कुरालाई योग्यता र दक्षताले फरक दिशातिर हामी छौं भन्ने कुरालाई उजागर गर्दा नि हामी त्यतैतिर कुदिरहेका छौं । यसले भविष्य जस्तो कुरालाई पनि खेलवाडमा नेपाली अघि छन् भन्ने कुरालाई दर्शाउँछन् र समग्रमा समृद्धि एउटा हाँसोको अर्थमा रुपान्तरित छन् भन्ने कुरालाई नकार्न नसक्ने नै हुनेछौं । यस्तैमा जहाँ आफ्नो जीवन सुरक्षित हुनुपर्ने हो त्यहाँ नै विस्तारि आतंकले घर बनाउँदै लग्ने कुरा ज्यादा उत्पादन हुन्छन् । त्यसैले देशका अंगहरु सञ्चालन गर्दा त्यहाँ त्यो महिला नै हुनुपर्छ, त्यहाँ त्यो पुरुष नै हुनुपर्छ भन्ने जुन सोचको विकास हुने तीव्रता देखा परेका छन् त्यसले केवल राज्यको ढुकुटी विनाश कार्य मात्र हुन्छ । हामी केवल गोर्खे मात्र हुन्छौं । संरक्षण र सम्बर्धनका कुराहरुमा हामी सधैं निहित भएर बाँच्नु पर्ने हुन्छ । यसले पनि हाम्रो जीवनलाई अर्को शक्तिको दास बनाउँछ जहाँ मुक्तिको कुनै जुञ्जाईस नै हुनेछैन् । अतः लैङ्गिक कुराबाट फरक रहेको कुरालाई हामीले जीवन समावेश गर्न सकेनन् भने पुरुषले बच्चा जन्माउने दिन कुर्नु जत्तिकै हो भने पोथी नबासीकन दिनको शुरुवात पनि हुँदैनन् । र समाजमा जुन पोथी बासेको मन पर्दैनन् भन्ने पुरुषहरु छन् शायद तिनीहरुलाई जीवनको यथार्थताले नछोएकै हुनुपर्छ । तिनीहरु अहम्, क्रोध र लोभले विभूषित कुनै प्राणी हुनुपर्छ र मलाई लाग्छ महिलाहरुले आफ्नो अधिकारको खोज पनि ती त्यस्तासँग मागेको हुनुपर्छ । होईन भने घरसँग आबद्ध सुखलाई गुनासो अरुमा पोखेर शायदै कोही स्त्री लाग्छन् होला । र कोही पुरुषले मानोस् या नमानोस् म स्त्रीलाई एकमुखी रुद्राक्ष नै मान्छु भने एकमुखी रुद्राक्षले घरसँग कहिल्यै खेलवाड गर्दैनन् पनि । यस्तो भन्नुको अर्थ स्त्रीहरु घरमै हुनुपर्छ भन्ने पनि । घर–समाज, देश–परिवार आदीलाई सही दिशामा निर्देश गर्न आफ्नो सिप र दिप बोकेर जो जहाँबाट प्रज्वलित भए पनि हुन्छ । खेतीको लागि जो जस्ले जहाँबाट भए पनि सर्वप्रथम खेत जोतेकै राम्रो हो । बाझो छाड्नु बेअर्थका अधिकारहरुको लागि बेअर्थका संस्थाहरु बेअर्थका सिद्धान्तहरुबाट बनाउनु जत्तिकै हो । र भनिन्छ “आपत्तमा न अरुको धन काम लाग्छ न त किताबको विद्या नै” त्यसैले हिड्नलाई हजार बाटो छन् तर जीवनमा पुग्ने लक्ष्य नै भएन भने त्यो बाटो, त्यो गोरेटो नै जीवनको अभिश्राप हुन्छन् । अतः आफ्नो मानवीय तुच्छ शक्तिलाई शासन वा ज्यादतिको अर्थ कसैले केहीमा प्रयोग नगर्दा नै चाहे त्यो पुरुष होस् या महिला तिनीहरु ने मानव बन्ने हुन् । र मानवसँग आत्मिक सुख हुन्छ भने मानव बन्नको लागि प्राणीमा भाषा मात्र भएर पुग्दैन् । त्यो भाषा र त्यसको मर्मलाई बुझ्न सक्ने  संयम, सद्बद्धि चाहिन्छन् जसले सदा मानव शान्त तुल्याई राखोस् र संसारमा म मानव हुँ भन्नलाई हल्ला नै गर्नुपर्छ भन्ने छैन् । यहाँ हल्लाको अर्थ आतंक हो कसैमाथि आफ्नो शक्ति लाद्ने प्रविधि हो । ती प्रविधिहरु जो जस्ले जहाँ जहाँबाट उत्पादन गर्न सिके, सिकाएका छन् त्यहाँ केवल मासुका दल्लालाई मानव भनिएको कुरालाई हामी नेपालीहरुले स्वीकार्नु उचित छैन् पनि । र मासुका दल्लामा भाव हुन्छ न त कुनै भावना नै । अधिकारका कुराहरु होलान् तर स्थापनाको लागि अग्रसर हुने न त्यहाँ कुनै सिद्धान्तले कार्य गर्छ न त व्यक्ति विषेशले नै । नसंहार एउटा बाटो बन्ने छ र त्यो बाटोको रोजाई पनि त्यही हुनेछन् । प्रथा झै मानौं कुनै हिमालसँग नदीको नाता सरि निरन्तर बगी रहन्छन् नै । त्यहाँ न पुरुष हुन्छ न त महिला नै । न तिनीहरुलाई घरले दुःख दिन्छ न त कुनै परिवारले नै । मात्र आतंकलाई, हल्लालाई जिउँदो पार्नुमै पूरै जीवन बितेको हुन्छ । त्यसैले त्यो हल्लालाई, त्यो आतंकलाई जिउँदो पार्ने काम मानवले कहिल्यै गर्ने छैन्, गर्नु हुँदैन भन्नमै म जिउन चाहन्छु । मुर्न त छँदैछ । कुनै कुरामा तिमी अघि त म पछि भने कुनै कुरामा म अघि त तिमी पछि । रित त्यो चल्न दिनुपर्छ । सुखको लागि लिने होईन दिने कुरामा विश्वास गर्नुपर्छ । संसारमा न तिम्रो केही छ न त मेरो नै । तिमी छौ त म छु भनी बाँच्नु नै उचित पुण्य हो ।

अन्तमा, मानव कुनै कुराको कमीमा लड्ने पशु पनि होईन । जीवनको लक्ष्य हल्ला होईन ।

SHARE THIS